ترمیم غضروف مچ پا
غضروف مچ پا معمولاً بر اثر عوامل مختلف دچار آسیب می‌شود. این آسیب در ورزشکارانی که بیشتر به زانوهای خود فشار می‌آورند، شدیدتر است. پیچ خوردگی‌های مچ پا نیز عامل دیگر آسیب به غضروف‌های مچ پا است. غضروف‌ها توانایی ترمیم خود را ندارند، به همین دلیل زمانی که دچار آسیب می‌شود، باید فوراً برای درمان آن اقدام کنید. در غیر این صورت ممکن است منجر به فرسایش استخوان و مفصل پا شود؛ در نتیجه آرتروز مچ پا یا استئوآرتریت رخ می‌دهد.
آسیب‌های غضروف فقط مختص به ورزشکاران و یک گروه سنی خاص نیست. این نوع آسیب می‌تواند در همه افراد با هر سنی و با هر شغلی به وجود آید. در برخی مواقع به دلیل آسیب سطحی، افراد از درمان این آسیب پرهیز می‌کنند. در نتیجه می‌تواند مشکلات شدیدتری برای آنها به وجود آورد.
غضروف مچ پا چیست؟
برای محافظت از استخوان‌ها یک لایه سفید و نرم به عنوان غضروف در مجاور این استخوان‌ها و بین مفاصل قرار دارد. علاوه بر محافظت از استخوان، غضروف‌ها در توانایی حرکتی پا نیز تاثیرگذارند. غضروف مچ پا نیز از این قاعده مستثنی نیست. بر اثر ورود آسیب به غضروف، می‌تواند مشکلات دردناکی برای پا به وجود آید. از جمله شایع‌ترین آسیب‌های غضروف، می‌توان به آسیب غضروف استئوکندرال، تالوس و درشت نی اشاره کرد. در مواقع خاص برای ترمیم غضروف‌های مچ پا ممکن است نیاز به جراحی باشد.
علائم آسیب به غضروف مچ پا
همانطور که گفتیم عوامل متعددی از جمله استفاده مداوم از پا، تصادف و ضربه می‌تواند برای غضروف مچ پا مشکل ساز شود. در این شرایط غضروف مچ پا دچار آسیب دیدگی می‌شود، که با علائمی همراه است. از جمله این علائم که مهمترین آنها نیز است، احساس درد در ناحیه مچ پا و تورم و سفتی مچ پا است.
اینکه این درد شدید یا خفیف است به میزان ضربه و آسیب‌های مچ پا بستگی دارد. علائم آسیب دیدگی غضروف در ناحیه مچ پا می‌تواند با قرمزی و حساسیت به لمس همراه باشد. در برخی مواقع بر اثر آسیب غضروف، شما در مچ پای خود احساس گرما می‌کنید. به دلیل درد در ناحیه مچ پا راه رفتن برایتان دشوار است و در خصوص حرکت دادن مچ پا دچار مشکل می‌شوید.
دلایل درد در غضروف‌های مچ پا
همانطور که گفتیم غضروف مچ پا بر اثر عوامل مختلفی دچار آسیب و درد می‌شود. از جمله:
نقص‌های مادرزادی مانند انحراف مچ پا
برخی مواقع به صورت مادرزادی پای فرد در یک راستا قرار ندارد و از ناحیه مچ دچار انحراف است. انحراف مچ پا می‌تواند میزان آسیب به غضروف را در این ناحیه افزایش دهد. در این شرایط فرد ممکن است نیاز به جراحی مچ پا برای درمان غضروف دارای آسیب، پیدا کند.
حرکات شدید و فعالیت ورزشی
حرکات و فعالیت‌های شدید ورزشی می‌تواند موجب آسیب به غضروف مچ پا شود. در این شرایط پیچ خوردگی مچ پا یک اتفاق شایع است. حتی ممکن است زمانی که به سرعت دم برمی‌دارید، تعادل خود را از دست بدهید و بیفتید. این امر نیز می‌تواند احتمال آسیب به مچ پا را تشدید ببخشد.
در ورزشکارانی که فعالیت‌های شدید ورزشی مانند فوتبال، بسکتبال، تنیس و غیره را دنبال می‌کنند، به دلیل تغییرات ناگهانی پا، میزان آسیب به مچ پا و غضروف آن بسیار زیاد است. پرش در این ورزش‌ها نیز می‌تواند عامل آسیب به مچ پا باشد.
ضربه به غضروف مچ پا
به دلیل استفاده مداوم از پا درصد آسیب دیدگی مچ پا به شدت بالا است. یکی از دلایل این آسیب دیدگی ضربه است؛ که می‌تواند منجر به آسیب دیدگی غضروف‌های این ناحیه شود. به طور مثال ممکن است یک جسم خارجی از دست شما رها شود و بر روی مچ پاهایتان بیفتد. یا در تصادفات پاها و مچ پا بیشتر در معرض آسیب قرار دارند.
عدم تحرک
عضلات انسان به گونه‌ای آفریده شده‌اند که در صورت عدم استفاده دچار ضعف می‌شوند. یکی از راه‌های سلامت مفاصل این است که فرد راه برود و مفاصل حرکت کنند. در نتیجه بی‌تحرکی مفاصل مانند عدم انجام فعالیت و نشستن‌های طولانی می‌تواند به غضروف پا آسیب بزند.
اضافه وزن
فشار زیاد نیز یکی از عوامل آسیب به غضروف‌ها است. بر اثر اضافه وزن و چاقی به غضروف‌ها فشار زیادی وارد می‌شود. در این شرایط احتمال آسیب‌هایی چون پیچ خوردگی استخوان مچ پا نیز زیاد می‌شود.
آیا غضروف مچ پا قابل ترمیم است؟
غضروف یک بافت نرمی است که در داخل خود خونی ندارد. همین مسئله موجب رنگ سفید غضروف است. از طرف دیگر به دلیل عدم وجود خون در غضروف امکان ترمیم و بازسازی مجدد آن به صورت خودکار وجود ندارد. ترمیم غضروف مچ پا با استفاده از روش‌های پزشکی نیز بسیار دشوار است و به زمان زیادی نیاز دارد. از طرف دیگر در صورتی که غضروف ناحیه مچ پا دچار آسیب شود و آن را درمان نکنید، می‌تواند منجر به ساییدگی استخوان و در نهایت آرتروز شود.
گفتیم که آسیب دیدگی‌های غضروف در ورزشکاران به دلیل فعالیت بدنی شدید، بیشتر است. اما همه افراد در هر سن و در هر حیطه کاری ممکن است با این آسیب دست و پنجه نرم کنند. در صورتی که غضروف‌ها آسیب ببینند، انجام حرکت برای مچ پا در فرد دشوار می‌شود و همانند بیماری شارکو ماری توث فرد زمانی که راه می‌رود احساس ناراحتی می‌کند و در این عمل با مشکل مواجه می‌شود.
دلایل اهمیت غضروف‌ها
در بین مفاصل استخوان‌ها، بافتی سفید وجود دارد که استخوان‌ها را با یکدیگر پیوند می‌دهد و در بسیاری از قسمت‌های بدن قابل مشاهده است. حتی گوش‌ها و بینی نیز دارای غضروف هستند. این غضروف‌ها در میان مفاصل مانند یک بالش عمل می‌کنند و از ساییدگی استخوان‌ها جلوگیری می‌کنند. غضروف همچنین برای استخوان نقش ضربه گیر را دارد و در برابر ضربه از استخوان‌ها محافظت می‌کند. به همین دلیل خود غضروف بیشتر در معرض آسیب قرار دارد.
از طرف دیگر غضروف‌ها عامل نگهداری استخوان‌ها در کنار یکدیگر هستند. اما این بافت‌ها مقاومت استخوان‌ها را ندارند و به راحتی آسیب می‌بینند. همانطور که گفتیم در میان غضروف خون وجود ندارد و ترمیم و التیام آن به هنگام آسیب دشوار است.
انواع آسیب‌های غضروف پا
زمانی که غضروف مچ پا دچار آسیب می‌شود، برای ترمیم ممکن است نیاز به جراحی باشد. از جمله آسیب‌های غضروف عبارت است از:
- بی‌ثباتی مچ پا
- گرفتگی یا قفل‌شدگی مفصل مچ پا
- درد در ناحیه مچ پا
- تورم و سفتی مچ پا
- آرتروز مچ پا که بر اثر ساییدگی مفاصل است
- انحراف مچ پا و ناهنجاری‌های ساختاری
- شکستگی و در رفتگی غضروف
تشخیص غضروف مچ پا
به دلیل تشابه علائم آسیب‌های غضروف با آسیب‌های رباط پا یا ضایعات استخوانی، تشخیص این امر کمی دشوار است. در این شرایط فرد باید به متخصص ارتوپد مراجعه کند و عکس رادیوگرافی بگیرد. اگر غضروف دارای آسیب دیدگی باشد، با استفاده از این عکس مشخص می‌شود.
در صورت پاسخ منفی و درد بیش از دو ماه در ناحیه مچ پا، استفاده از سی‌تی اسکن و ام‌آرآی جویز می‌شود.بر اثر این دو تصویربرداری مامی آسیب‌های موجود در غضروف یا استخوان به راحتی قابل تشخیص است. یکی از علائم آسیب غضروف مچ پا این است که بر اثر حرکت مچ پا، صدای تق تق غضروف بلند می‌شود.
روش‌های ترمیم غضروف مچ پا
برای ترمیم غضروف با توجه به میزان و شدت آسیب آن ، روش‌های مختلفی اتخاذ می‌شود. همه این عوامل به نظر پزشک متخصص ارتوپد بستگی دارد. از جمله گزینه‌های درمانی برای آسیب‌های غضروف عبارت است از:
داروهای ضد التهاب
برای جلوگیری از کاهش درد و التهاب ناشی از آسیب‌های غضروف،ف پزشک از داروهای غیر استروئیدی در مرحله اول درمان استفاده می‌کند. در مواقعی که آسیب‌دیدگی حاد نباشد این داروها می‌تواند تا حد زیادی این التهابات را کاهش دهد.
استراحت
به منظور کاهش درد مچ پا باید از فعالیت‌هایی که منجر به فشار زیاد به پا می‌شود، خودداری کرد. به این منظور چند روزی را باید فرد به استراحت بگذراند. همچنین در مواقع نیاز می‌توان از عصای کمکی برای حرکت استفاده کرد.
البته همانطور که گفتیم بی‌حرکتی مفاصل می‌تواند یک عامل برای درد مچ پا باشد. جهت رفع این مشکل انجام تمرینات مخصوص، زیر نظر پزشک می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.
کمپرس سرد و گرم
بلافاصله پس از آسیب غضروف مچ پا، روزانه ۳ الی ۴ بار به مدت ۱۵ دقیقه از کمپرس سرد به وسیله یخ را امتحان کنید. یخ می‌تواند به کاهش التهابات مفاصل مچ پا کمک کند. پس از سه روز به جای کمپرس سرد از کمپرس گرم استفاده کنید؛ تا جریان خون در مفاصل مچ پا بیشتر شود. در این شرایط روند ترمیم غضروف‌ها این ناحیه سریع‌تر طی می‌شود.
فیزیوتراپی برای ترمیم غضروف مچ پا
بر اثر آسیب غضروف مفاصل مچ پا، در این شرایط به منظور تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی مفصل پزشک شما را به فیزیوتراپی ارجاع می‌دهد. پزشک فیزیوتراپیست با انجام حرکات کششی عضلات مچ پا را تقویت می‌کند و به بهبود دامنه حرکتی فرد کمک می‌کند. تمریناتی را که پزشک فیزیوتراپیست برای شما تجویز می‌کند، در این شرایط به صورت منظم انجام دهید. همچنین شما می‌توانید در خانه نیز در صورت صلاحدید پزشک این تمرینات را تکرار کنید.
استفاده از آتل یا بریس
آتل یا بریس دو نوع مفصل‌بند هستند که در زمان آسیب مچ پاها را سفت نگه می‌دارند. در این شرایط مچ پا حرکت ندارد و در نتیجه به طور قابل توجهی از میزان درد آن کم می‌شود.
جراحی
در صورتی که هیچ یک از درمان‌های فوق برای ترمیم و بهبود غضروف مچ پا موثر نبود، از جراحی مچ پا استفاده می‌شود. یکی از این روش‌های جراحی آرتروسکوپی مچ پا است. در این روش سوراخ‌های کوچکی بر روی مچ پا ایجاد می‌شود که سلول‌های بنیادی داخل آن نفوذ می‌کنند و سبب ترمیم غضروف می‌شوند. جراحی باز یا آرترئوتومی مچ پا و پیوند غضروف نیز در مواقع بسیار شدید می‌تواند موثر باشد.
مراقبت‌های پس از جراحی غضروف مچ پا
پس از استفاده از روش جراحی برای ترمیم غضروف پا، باید اقداماتی انجام دهید که هرچه سریع‌تر نتیجه دلخواه خود را کسب کنید. از جمله:
- انجام فیزیوتراپی جهت افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی مچ پا
- بستری به مدت چند شب در بیمارستان با توجه به نظر پزشک
- استفاده منظم و مرتب داروهای تجویزی برای کاهش عوارض عمل از جمله درد و ناراحتی پس از عمل.
- استفاده از کمپرس سرد
- استراحت
- عدم استفاده از پای آسیب‌دیده در روزهای ابتدایی عمل
- استفاده از گچ، بریس و آتل به مدت چند هفته و انجام مراقبت‌های لازم پس از باز کردن گچ پا.
- جلوگیری از ورم پا با استقرار آن در بالاتر از سطح قلب
- بازگشت به فعالیت‌های ورزشی با توجه به نظر پزشک
- مراجعه منظم به پزشک برای بررسی شرایط مچ پا
عوارض آسیب غضروف مچ پا
در صورتی که به غضروف‌های پا آسیب وارد شود و فرد اقدامی برای درمان آن نکند، ممکن است عوارض زیر در او رخ دهد.
همارتروز مفصلی
همارتروز یا خونریزی مفصلی در شرایطی به وجود می‌آید که قطعه‌ای از غضروف بشکند و در میان مفاصل گیر کند. در این شرایط با قفل شدگی مفصل خونریزی نیز در مفصل رخ می‌دهد. بر اثر خونریزی مفاصل مچ پا، این ناحیه کبود می‌شود.
استئوفیت
استئوفیت یا خار استخوانی در شرایطی به وجود می‌آید که بر روی استخوان‌ها فشار اضافی وارد شود. این خارها در حاشیه مفاصل استخوان مچ پا به وجود می‌آید و عملکرد این ناحیه را دچار اختلال می‌کند. همچنین استئوفیت با درد زیادی همراه است. همانند یک چرخ دنده که بر روی یکدیگر فشار بیاورند این عمل نیز به همان صورت است، که مچ پا قادر به حرکت نیست و فقط صدا می‌دهد.
ضایعه غضروف مچ پا
در هنگام آسیب به غضروف یک حفره در روی آن ایجاد می‌شود. بر اثر گذشت زمان و عدم ترمیم غضروف، این حفره بزرگتر می‌شود و به حدی می‌رسد که تمام غضروف از بین می‌رود. زمانی که غضروف از بین برود، اجزای آن که به صورت یک بالش است نیز خاصیت خود را از دست می‌دهد و در نتیجه هنگام حرکت استخوان‌ها به هم برخورد می‌کنند. در این شرایط ساییدگی استخوان رخ می‌دهد که بسیار دردناک است.
در صورتی که غضروف‌ها از بین برود، مفاصل قابلیت حرکت خود را از دست می‌دهد که می‌تواند بسیار دردناک باشد.
استئوآرتریت
استئوآرتریت وضعیتی است که بر اثر نبود غضروف به وجود می‌آید. استئوآرتریت مچ پا یا آرتروز مچ پا بر اثر ساییدگی استخوان و به دلیل عدم کارایی صحیح غضروف به وجود می‌آید. این شرایط برای بیمار بسیار دردناک است و می‌تواند بر روی فعالیت‌های حرکتی او تاثیر زیادی بگذارد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله در خصوص ترمیم غضروف مچ پا و راهکارهای آن صحبت کردیم. به دلیل استفاده زیاد از مچ پا این ناحیه بسیار زیاد در معرض آسیب قرار می‌گیرد. عوامل مختلفی می‌تواند غضروف آن را با آسیب مواجه سازد. در این شرایط باید به یک پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. پزشک با توجه به شرایط بیمار یک روش درمانی را برای ترمیم غضروف اتخاذ می‌کند.
دکتر فرشید مالکی بهترین فوق تخصص جراحی پا و مچ پا می باشد.
برای انجام ویزیت و مشاوره با بهترین متخصص ارتوپد و متخصص جراحی پا و مچ پا از طریق شماره 03132210640 اقدام به تعیین نوبت نموده تا ویزیت شوید.
